Rəqabət məhdudiyyətli franchise müqavilələri nə dərəcədə qanunidir?

Bir şirkətin haqsız rəqabət praktikalarından zərərçəkən istehlakçı və ya rəqib sahibkar, bunu rəqabət orqanına şikayət edə bilər. Şikayət, yazılı formada sübutlarla (məsələn, müqavilələr, qiymət cədvəlləri, reklam materialları və s.) birlikdə təqdim edilə bilər. Orqan bu şikayəti araşdırmalı və qanun pozuntusu aşkarlanarsa, müvafiq tədbirlər görməlidir.

Antiinhisar mübahisəsi araşdırma mərhələsindədirsə və əsaslı şübhələr varsa, orqan bazarda vəziyyəti qaydaya salmaq üçün müvəqqəti tədbirlər təyin edə bilər. Məsələn, şirkətə bəzi əməliyyatları aparmağı qadağan etmək, satışı məhdudlaşdırmaq və s.

Bir şirkət rəqibin məhsuluna çox bənzər qablaşdırma dizaynı seçir, istehlakçı onları ayırd edə bilmir. Sonda haqsız rəqabətə səbəb olur, çünki müştərilər səhvən o məhsulu alır.

Rəqəmsal dövrün imkanları sayəsində şirkətlər bazar payı, qiymət dinamiki haqda məlumatları tez-tez paylaşır. Bu, bəzən kartelləşməyə yol aça bilər, çünki rəqiblər bir-birinin strategiyasını asanlıqla proqnozlaşdırır.

Şirkət rəhbərləri və menecerləri qəsdən razılaşmalar edirsə, hüquqi şəxs cərimələnir. Bəs fiziki şəxs kimi o menecerlər fərdi cavabdeh ola bilərmi?

Rəqabət hüququnun köməyi ilə ədalətli bazar formalaşdıqca, istehlakçı seçim imkanına, münasib qiymətə və keyfiyyətli məhsullara nail olur. Yəni rəqabət qanunlarının məqsədlərindən biri də istehlakçıların marağını qorumaqdır. Haqsız rəqabət istehlakçılara zərər verir.

Qlobal şirkətlər bir neçə ölkədə eyni anda rəqabəti poza bilər. Dünya miqyasında antiinhisar orqanları bir-birinə məlumat ötürə və ortaq istintaq apara bilər. Məsələn, Avropa Komissiyası, ABŞ FTC, Azərbaycandakı qurumlar müəyyən razılaşmalarla informasiya mübadiləsi edirlər.

Müvafiq olaraq İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti bu sahə ilə məşğuldur. Onlar antiinhisar, haqsız rəqabət, istehlakçıların hüquqlarının qorunması üzrə dövlət siyasətini həyata keçirirlər.

İnhisarçı mövqeyə malik şirkət, bazarda rəqibi olmadığı üçün qiymətləri artıra, keyfiyyəti aşağı sala və yaxud istehsal həcmini qəsdən azalda bilər. Bu isə istehlakçıların mənafeyinə zərbə vurur, bazarın sağlam rəqabət prinsiplərini pozur. Nəticədə iqtisadiyyatın inkişafı ləngiyir, yenilik və texnoloji irəliləyiş üçün stimullar azalır, ümumilikdə sərbəst bazar mühitinə mənfi təsir göstərir.