Yerli istehsalçıları qorumağın rəqabətə zərəri varmı?

Yalnız dövlət orqanları deyil, pozuntudan zərər çəkən bütün tərəflər, o cümlədən istehlakçılar və rəqiblər məhkəməyə müraciət edə bilər. Bu, rəqabət hüququnun mülki-hüquqi müstəvidə icrasını təmin edir. Onlar maddi zərərin, hətta mənəvi zərərin ödənilməsini tələb edə bilərlər.

Bir şirkət rəqibin məhsuluna çox bənzər qablaşdırma dizaynı seçir, istehlakçı onları ayırd edə bilmir. Sonda haqsız rəqabətə səbəb olur, çünki müştərilər səhvən o məhsulu alır.

Bazar iştirakçılarının birlikdə qiymətləri qaldırmaq, müəyyən səviyyədə saxlamaq və ya cüzi fərqlə razılaşdırmaq niyyəti qiymət sövdələşməsidir. Nəticədə istehlakçılar daha yüksək ödəniş etməyə məcbur qalır, bazar isə rəqabət dinamikasını itirir. Bu addım rəqabət hüququnun kobud şəkildə pozulması sayılır.

Rəqəmsal dövrün imkanları sayəsində şirkətlər bazar payı, qiymət dinamiki haqda məlumatları tez-tez paylaşır. Bu, bəzən kartelləşməyə yol aça bilər, çünki rəqiblər bir-birinin strategiyasını asanlıqla proqnozlaşdırır.

Bir şirkətin haqsız rəqabət praktikalarından zərərçəkən istehlakçı və ya rəqib sahibkar, bunu rəqabət orqanına şikayət edə bilər. Şikayət, yazılı formada sübutlarla (məsələn, müqavilələr, qiymət cədvəlləri, reklam materialları və s.) birlikdə təqdim edilə bilər. Orqan bu şikayəti araşdırmalı və qanun pozuntusu aşkarlanarsa, müvafiq tədbirlər görməlidir.

Təbii inhisar o sahələrə deyilir ki, orada infrastrukturun təkrarlanması iqtisadi cəhətdən səmərəsizdir (məsələn, dəmiryolu xətləri, elektrik-nəqli xətləri). Bu sektorlarda rəqabət az və ya yoxdur, dövlət tənzimləməsi vacibdir. Məsələn, enerji paylama şəbəkəsi bir şirkətə məxsus ola bilər, çünki paralel şəbəkə qurmaq baha və qeyri-məntiqlidir.

Kompleks bazar strukturları, birləşmələr, distribusiya müqavilələri, qiymət siyasəti və s. məsələlərdə şirkətlər təsadüfən belə qanunu poza bilər. Cərimələr isə çox böyük ola bilər.

Kommers agentlikləri müəyyən şirkətlərə satış, marketing, müştəri tapma xidmətləri göstərir. Sual yaranır, bu agentliklər bazarda əsas oyunçu kimi çıxış edirsə, rəqabət qaydalarını pozmaq riski varmı?

Məsələn, iki kiçik şirkət bazarın cüzi hissəsini tutur və birləşmə ilə daha effektiv istehsala nail olmaq istəyir. Bu o zaman zidd deyil ki, bazarda digər rəqiblər də mövcud olsun, inhisar payı formalaşmasın. Üstəlik istehlakçının seçimi artsın.