Azərbaycanda Uzaqdan İşləmək: 2025-ci ildə İşçilərin Hüquqları və İşəgötürənlərin Öhdəlikləri

Pandemiya dövründə dünyada olduğu kimi, Azərbaycanda da uzaqdan iş modeli sürətlə yayıldı. 2025-ci ilədək bir çox sektor — xüsusilə İT, təhsil, xidmət və satış sahələri — bu modeli gündəlik fəaliyyətə çevirib. Lakin uzaqdan işləyən şəxslərin əmək hüquqları bəzən qeyri-müəyyən qalır və bəzi hallarda pozulur.

Bu məqalədə, Azərbaycan qanunvericiliyinə əsasən uzaqdan işləyən işçilərin hüquqları, işəgötürənlərin vəzifələri, ən çox rast gəlinən problemlər və praktik addımlar barəsində geniş məlumat verilir.

---

Azərbaycanda Uzaqdan İşlə Bağlı Mövcud Vəziyyət (2025)

Statistik göstəricilər:

• Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2024-cü ilin sonuna qədər 380 min nəfər rəsmi olaraq uzaqdan işləyir.
• İT sektorunda çalışanların təxminən 70%-i tam və ya qismən uzaqdan işləmə formasına keçib.
• Əməkdaş axtaran şirkətlərin təxminən 48%-i uzaqdan iş təklif edir.
• Lakin bu işçilərin yalnız 32%-nin yazılı əmək müqaviləsində uzaqdan iş qeyd olunub.

Bu rəqəmlər göstərir ki, qanunvericilik və təcrübə arasında fərqlər var və işçilər öz hüquqlarını tam bilməlidir.

---

Uzaqdan İşləmənin Hüquqi Tənzimlənməsi

Əsas qanunlar:

• Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi
• “Uzaqdan iş rejimi haqqında” əlavə və dəyişikliklər (2020-ci ildən sonra qəbul edilib)
• Elektron əmək müqaviləsi bildirişi sistemi (e-gov.az vasitəsilə)

Uzaqdan iş nədir?

Əmək Məcəlləsinə görə, uzaqdan iş – əmək funksiyasının işəgötürənin ərazisindən kənarda, əsasən informasiyanın və telekommunikasiya texnologiyalarının köməyi ilə yerinə yetirilməsidir.

---

Uzaqdan İşləyənlərin Hüquqları

Əsas hüquqlar:

• Yazılı əmək müqaviləsi əsasında işləmək;
• Əmək haqqının vaxtında və tam ödənilməsi;
• Həftəlik maksimum 40 saat iş rejimi;
• İllik ödənişli məzuniyyət hüququ (minimum 21 təqvim günü);
• İş saatı bitdikdən sonra şəxsi vaxta hörmət;
• Əmək mübahisələrinin hüquqi yollarla həlli hüququ;
• İşin görülməsi üçün lazım olan texniki vasitələrin (kompüter, internet) təmin olunması.

Əlavə hüquqlar:

• Fövqəladə iş saatlarına görə əlavə əməkhaqqı;
• Şəxsi məlumatların qorunması hüququ;
• İş mühitində təhlükəsizlik və sağlamlıq şəraitinin təmin olunması (evdə olsa belə);
• Hamiləlik, xəstəlik və ailəvi hallarda əmək hüququ ilə müəyyən edilən güzəştlər.

---

İşəgötürənin Öhdəlikləri

İşəgötürənlər uzaqdan çalışan işçilər üçün aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirməlidirlər:

• Yazılı əmək müqaviləsində uzaqdan iş rejimini qeyd etmək;
• İş saatlarını dəqiq müəyyənləşdirmək;
• Əmək haqqını və əlavə xərcləri (məsələn, internet) ödəmək;
• Texniki vasitələrin təmin olunmasını təşkil etmək;
• İşçinin şəxsi məlumatlarının qorunmasına zəmanət vermək;
• İşçini əmək qanunvericiliyi barədə məlumatlandırmaq;
• Fövqəladə hallarda tibbi sığorta və ya dəstək mexanizmi təqdim etmək.

---

Əmək Müqaviləsində Nə Qeyd Olunmalıdır?

• Tərəflərin məlumatları (ad, VÖEN, ünvan və s.);
• İş rejimi (tam uzaqdan, hibrid və s.);
• İşin mahiyyəti və funksional vəzifələr;
• İş saatları və istirahət vaxtları;
• Əmək haqqı və əlavə ödənişlər;
• Texniki təminat və kompensasiya;
• Mübahisələrin həll mexanizmi.

---

Uzaqdan İşləyənlər Üçün Addımbaaddım Təlimat

1. Yazılı müqavilə tələb edin

Uzaqdan işə başlamazdan əvvəl əmək müqaviləsinin yazılı formada tərtib olunmasını tələb edin.

2. İş saatlarınızı müəyyənləşdirin

İşəgötürənlə razılaşdırılmış şəkildə gündəlik iş vaxtınızı və istirahət fasilələrinizi planlaşdırın.

3. Əlavə işi qeydə alın

Əgər normal iş saatlarından kənar işləyirsinizsə, bunu sənədləşdirin. (məsələn, e-poçt yazışmaları, onlayn platforma giriş-çıxış vaxtları və s.)

4. Öz hüquqlarınızı bilin

Əmək Məcəlləsi və Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin saytında hüquqlarınızı mütəmadi oxuyun.

5. Hüquq pozuntusu olarsa şikayət edin

Əvvəlcə işəgötürənin İK şöbəsinə, nəticə əldə olunmazsa Əmək Müfəttişliyi Xidməti və ya Əmək mübahisələri komissiyasına müraciət edin.

---

Yayğın Problemlər və Həll Yolları

Tipik problemlər:

• Əmək haqqının gecikdirilməsi və ya tam ödənilməməsi;
• Əlavə iş saatlarına görə ödəniş edilməməsi;
• Yazılı müqavilənin olmaması;
• İş saatı bitdikdən sonra da iş tapşırıqlarının verilməsi;
• Ev şəraitində iş üçün avadanlıq verilməməsi.

Həll yolları:

• Əmək Müfəttişliyinə yazılı şikayət;
• e-gov.az vasitəsilə şikayət forması doldurmaq;
• Məhkəmə və ya arbitraj orqanına müraciət;
• Vəkillə əməkdaşlıq edərək hüquqi dəstək almaq.

---

Müraciət edilə biləcək qurumlar

Qurum	Təyinatı	Əlaqə
Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi	Əmək hüquqları və şikayətlər	sosial.gov.az
Əmək Müfəttişliyi Xidməti	İşəgötürənlərin yoxlanması	Bakı, Sumqayıt, Gəncə ofisləri
Dövlət Məşğulluq Agentliyi	İş və təlim dəstəyi	dma.gov.az
Yerli məhkəmələr	Əmək mübahisələrinin hüquqi həlli	regionlar üzrə

---

Nəticə

Uzaqdan iş modeli Azərbaycanda geniş yayılmaqda davam edir. Lakin bu yeni formatda işçilərin hüquqları eyni dərəcədə təmin olunmalıdır. Yazılı müqavilə, iş saatlarının aydınlığı, ədalətli əməkhaqqı və məlumatların qorunması uzaqdan işləyənlərin əsas hüquqlarıdır.

Əgər siz də uzaqdan işləyirsinizsə, hüquqlarınızı qorumaq üçün yuxarıda göstərilən məlumatlardan istifadə edin və lazım gələrsə müvafiq qurumlara müraciət etməkdən çəkinməyin.