Antiinhisar qanunvericiliyinin pozulmasında fiziki şəxslərin rolu

Antiinhisar mübahisəsi araşdırma mərhələsindədirsə və əsaslı şübhələr varsa, orqan bazarda vəziyyəti qaydaya salmaq üçün müvəqqəti tədbirlər təyin edə bilər. Məsələn, şirkətə bəzi əməliyyatları aparmağı qadağan etmək, satışı məhdudlaşdırmaq və s.

Sahibkarlar bəzən müqaviləyə şərt yazırlar ki, ‘müştəri rəqib şirkətdən mal almasın’ və ya ‘xidmət yalnız bizdən alınsın’. Bu, digər şirkətlərin bazara girişini məhdudlaşdırırsa haqsız rəqabətə gətirib çıxarır.

Online platformalar arasında bazar payı yüksək olanlar kiçik satıcıları sıxışdıra, öz üstünlük verdikləri məhsulları ön sıralara qoya bilər. Bu, kiçik rəqiblərin görünməz qalmasına və haqsız rəqabətə səbəb olur. İnternet mühitində algoritmlər də manipulyasiya üçün vasitə ola bilər.

Qlobal şirkətlər bir neçə ölkədə eyni anda rəqabəti poza bilər. Dünya miqyasında antiinhisar orqanları bir-birinə məlumat ötürə və ortaq istintaq apara bilər. Məsələn, Avropa Komissiyası, ABŞ FTC, Azərbaycandakı qurumlar müəyyən razılaşmalarla informasiya mübadiləsi edirlər.

Bəzi şirkətlər rəqiblərini sosial mediada qaralama, təhqir, yalan məlumat yaymaq vasitəsilə nüfuzdan salır. Bu, haksız rəqabət sayılarmı?

Orqan cərimə kəsərsə, hədəf şirkət bu qərarı icra etməlidir, amma qərarla razı deyilsə məhkəməyə şikayət edə bilər. Məhkəmə orqan qərarını ləğv edə və ya dəyişdirə, yaxud təsdiqləyə bilər. Bu, hüquqi müdafiə mexanizmidir.

Kartel razılaşmaları, şirkətlərin bazarda rəqabəti məhdudlaşdıran, qiymətləri süni şəkildə qaldıran və bazarı bölüşdürən gizli anlaşmalarıdır. Bu anlaşmalar adətən yazılı deyil, şifahi şəkildə baş verir və aşkarlanması çətindir. Amma rəqabət qurumları maliyyə, mühasibatlıq sənədləri, şirkət yazışmaları, məlumat bazaları və hətta anonim məlumatlardan yararlanaraq kartelləri üzə çıxara bilirlər.

Bazar iştirakçılarının birlikdə qiymətləri qaldırmaq, müəyyən səviyyədə saxlamaq və ya cüzi fərqlə razılaşdırmaq niyyəti qiymət sövdələşməsidir. Nəticədə istehlakçılar daha yüksək ödəniş etməyə məcbur qalır, bazar isə rəqabət dinamikasını itirir. Bu addım rəqabət hüququnun kobud şəkildə pozulması sayılır.

Kommers agentlikləri müəyyən şirkətlərə satış, marketing, müştəri tapma xidmətləri göstərir. Sual yaranır, bu agentliklər bazarda əsas oyunçu kimi çıxış edirsə, rəqabət qaydalarını pozmaq riski varmı?