Çaşdırıcı qablaşdırma rəqabət hüququnda niyə qadağandır?

Bazar iştirakçılarının birlikdə qiymətləri qaldırmaq, müəyyən səviyyədə saxlamaq və ya cüzi fərqlə razılaşdırmaq niyyəti qiymət sövdələşməsidir. Nəticədə istehlakçılar daha yüksək ödəniş etməyə məcbur qalır, bazar isə rəqabət dinamikasını itirir. Bu addım rəqabət hüququnun kobud şəkildə pozulması sayılır.

Ümumi qəbul edilən meyar, şirkətin bazar payı 35-40%-dən yuxarıdırsa, hakim mövqeyə yaxın sayılır. Amma bu rəqəm sektordan asılı olaraq dəyişə bilər. Habelə bazarın quruluşu, rəqiblərin sayı, bazara giriş maneələri də nəzərə alınır. Təkcə faiz kifayət deyil, digər faktorlar da dəyərləndirilir.

Bu “predatory pricing” adlanır. Bir şirkət qısa müddətə zərərinə satış edərək rəqibləri bazardan kənarlaşdırır, onlar iflasa uğradıqdan sonra qiyməti kəskin yüksəldir. Bu, inhisar qazanma taktikasıdır.

Bir şirkət məhsulunu yalnız bir distribyutora vermək üçün müqavilə bağlayırsa və bu, rəqiblərin bazara çıxışını əngəlləyirsə, rəqabət qanunvericiliyini poza bilər. Yəni eksklüzivlik bazarı bağlayırsa, digər istehsalçılar və ya distribyutorlar imkanlarını itirir.

Dövlət proteksionist siyasət apararaq idxal rüsumlarını yüksəldir, yerli istehsalçıya vergi güzəşti təqdim edir. Bu, yerli istehsalçını qoruya bilər. Eyni zamanda rəqabətin qlobal səviyyədə azalmasına və istehlakçıların daha baha mallar almağına səbəb olur.

Reketçilik cinayət xarakterli, zor və təhdidlə sahibkardan maddi tələb etmə və ya fəaliyyətinə müdaxilədir. Rəqabət hüququ isə bazar payı, qiymət razılaşmaları, inhisarçılıq kimi iqtisadi pozuntuları əhatə edir. Hər ikisi biznesin inkişafına mane olur, amma hüquqi təsnifatları ayrıdır.

Rəqabət hüququnun köməyi ilə ədalətli bazar formalaşdıqca, istehlakçı seçim imkanına, münasib qiymətə və keyfiyyətli məhsullara nail olur. Yəni rəqabət qanunlarının məqsədlərindən biri də istehlakçıların marağını qorumaqdır. Haqsız rəqabət istehlakçılara zərər verir.

Dövlət bazara müdaxilə edərkən mümkün qədər minimal müdaxilə edərək sərbəst rəqabəti dəstəkləməlidir. Yəni hər məsələdə şirkət fəaliyyətinə qarışmaq liberal iqtisadi prinsiplərə ziddir. Sadəcə inhisarçılıq və ya haqsız rəqabət praktikasına qarşı ölçü götürülməlidir.