Elektron ticarətdə rəqabət pozuntuları necə yaranır?

Bir şirkət məhsulunu yalnız bir distribyutora vermək üçün müqavilə bağlayırsa və bu, rəqiblərin bazara çıxışını əngəlləyirsə, rəqabət qanunvericiliyini poza bilər. Yəni eksklüzivlik bazarı bağlayırsa, digər istehsalçılar və ya distribyutorlar imkanlarını itirir.

Təbii inhisar o sahələrə deyilir ki, orada infrastrukturun təkrarlanması iqtisadi cəhətdən səmərəsizdir (məsələn, dəmiryolu xətləri, elektrik-nəqli xətləri). Bu sektorlarda rəqabət az və ya yoxdur, dövlət tənzimləməsi vacibdir. Məsələn, enerji paylama şəbəkəsi bir şirkətə məxsus ola bilər, çünki paralel şəbəkə qurmaq baha və qeyri-məntiqlidir.

Bazarda xammal təchizatçısı olan şirkət, rəqibləri üçün material satışını qəsdən əngəlləyir və ya yüksək qiymət müəyyən edir. Nəticədə rəqiblər məhsul istehsal edə bilmir və bazardan çıxırlar. Bu, inhisarçı strategiya kimi dəyərləndirilir.

Sağlam rəqabət, innovasiya, məhsul keyfiyyəti və səmərəli idarəetməyə yol açır. Şirkətlər daha yaxşı xidmət, münasib qiymətlər təklif etmək məcburiyyətində qalırlar. Bu da istehlakçı məmnuniyyətini yüksəldir, milli iqtisadiyyatı gücləndirir.

Dövlət orqanları və özəl qurumlar tenderlərdə firmaların anlaşmalı şəkildə iştirakını istəmir. Bunun üçün elektron tender sistemi, şəffaflıq, rəqabətin təşviqi və anonim qiymətləndirmə metodları tətbiq olunmalıdır. Nəticədə gizli sövdələşmələr çətinləşir.

Kommers agentlikləri müəyyən şirkətlərə satış, marketing, müştəri tapma xidmətləri göstərir. Sual yaranır, bu agentliklər bazarda əsas oyunçu kimi çıxış edirsə, rəqabət qaydalarını pozmaq riski varmı?

Ölkənin antiinhisar orqanı, şirkətlərin antiinhisar qanunvericiliyini pozduğunu təsdiqləyən sübutlar əldə edərsə, onlara qarşı pul cərimələri və ya məhdudlaşdırıcı tədbirlər tətbiq edir. Bu qərar rəsmi sənədlə elan olunur və müddət göstərilir.

İnhisarçı mövqeyə malik şirkət, bazarda rəqibi olmadığı üçün qiymətləri artıra, keyfiyyəti aşağı sala və yaxud istehsal həcmini qəsdən azalda bilər. Bu isə istehlakçıların mənafeyinə zərbə vurur, bazarın sağlam rəqabət prinsiplərini pozur. Nəticədə iqtisadiyyatın inkişafı ləngiyir, yenilik və texnoloji irəliləyiş üçün stimullar azalır, ümumilikdə sərbəst bazar mühitinə mənfi təsir göstərir.