Kommers agentliklərinin rəqabət hüququ baxımından statusu nədir?

Yalnız dövlət orqanları deyil, pozuntudan zərər çəkən bütün tərəflər, o cümlədən istehlakçılar və rəqiblər məhkəməyə müraciət edə bilər. Bu, rəqabət hüququnun mülki-hüquqi müstəvidə icrasını təmin edir. Onlar maddi zərərin, hətta mənəvi zərərin ödənilməsini tələb edə bilərlər.

Qanunvericilikdə rəqabəti məhdudlaşdıran sazişlər dedikdə, iki və ya daha çox sahibkar arasında bazar payını bölüşdürmək, qiymətləri razılaşdırmaq, istehsalı azaltmaq və ya bazara girişə maneə yaratmaq məqsədi ilə edilən gizli razılaşmalar nəzərdə tutulur. Bu cür sazişlər rəqiblərə qarşı qəsdən üstünlük əldə etmək və istehlakçılara zərər vurmaq üçün edilir.

Bu “predatory pricing” adlanır. Bir şirkət qısa müddətə zərərinə satış edərək rəqibləri bazardan kənarlaşdırır, onlar iflasa uğradıqdan sonra qiyməti kəskin yüksəldir. Bu, inhisar qazanma taktikasıdır.

Bazar iştirakçılarının birlikdə qiymətləri qaldırmaq, müəyyən səviyyədə saxlamaq və ya cüzi fərqlə razılaşdırmaq niyyəti qiymət sövdələşməsidir. Nəticədə istehlakçılar daha yüksək ödəniş etməyə məcbur qalır, bazar isə rəqabət dinamikasını itirir. Bu addım rəqabət hüququnun kobud şəkildə pozulması sayılır.

İki böyük şirkətin birləşməsi və ya bir şirkətin digərini satın alması bazarda rəqabəti zəiflədə bilər. Xüsusən də bazar payları yüksəkdirsə, bu, inhisarın yaranmasına səbəb olur. Rəqabət qanunvericiliyi bu prosesi tənzimləyir, böyük birləşmələr antiinhisar orqanının icazəsi olmadan gerçəkləşdirilə bilməz.

Yerli şirkətlərin bazarında yeni qlobal marka fəaliyyətə başlayırsa, azad ticarət prinsipləri rəqabəti gücləndirir. İstehlakçılar seçim çoxluğundan yararlanır, qiymətlər enir, xidmət keyfiyyəti artır.

Şirkətlərin qanunverici və ya icraedici orqanlara təsir edərək özlərinə xüsusi güzəştlər əldə etməsi bazarda ayrı-seçkiliyə səbəb ola bilər. Bu, rəqabət prinsipini pozur. Məsələn, xüsusi vergi güzəşti, dövlət sifarişi yaxud lisenziya tələblərindən kənarlaşma kimi imtiyazlar ədalətli olmayacaq.

Online platformalar arasında bazar payı yüksək olanlar kiçik satıcıları sıxışdıra, öz üstünlük verdikləri məhsulları ön sıralara qoya bilər. Bu, kiçik rəqiblərin görünməz qalmasına və haqsız rəqabətə səbəb olur. İnternet mühitində algoritmlər də manipulyasiya üçün vasitə ola bilər.