Kreditlə alınmış avtomobilin kasko sığortası mütləqdirmi?

İcbari avtomobil sığortası (icbari MTPL) yol-nəqliyyat hadisəsi nəticəsində üçüncü şəxslərə dəyən zərəri qarşılamaq üçündür. Kasko sığortası isə avtomobil sahibinin öz nəqliyyat vasitəsini yanğın, oğurluq, qəza və s. risklərə qarşı qoruyur. Bu iki sığorta növünün məqsədi, şərtləri və ödəniş həcmi fərqlidir.

Əgər sığorta şirkəti iflas etsə, müştəri ödəniş ala bilməmə riski ilə üzləşə bilər. Amma qanunvericilikdə sığortaçıların maliyyə sabitliyini qoruyan qaydalar mövcuddur. Ehtiyat fondlar, sığorta nəzarəti, Mərkəzi Bankın tənzimləmə funksiyası müştəriləri qorumağa yönəlib.

Avtomobil üçün icbari sığorta vaxtı keçib. Sahibi yeniləmirsə, yol polisi yoxlama zamanı cərimə kəsə bilər, nəqliyyat vasitəsinin istismarını dayandıra bilər. Qanun icbari sığortasız sürməyə icazə vermir.

Bəzi hallarda dövlət və ya bələdiyyə mülkiyyətində icarəyə götürülmüş kommersiya obyektləri sığortalanmalıdır. Qanunvericilik bunu tələb edə bilər, xüsusən yüksək riskli fəaliyyət növləri üçün. Bu zaman icarədar özü sığorta sənədi təqdim edir.

Sığorta etdirən və ya sığortaçı, müqavilədə qeyd olunan hallarda və ya qanunda nəzərdə tutulmuş əsaslara görə müqaviləni ləğv edə bilər. Məsələn, sığorta etdirənin sığorta haqqını ödəniş tarixindən gec ödəməsi, müvafiq riskin aradan qalxması və ya müştərinin yanlış informasiya verməsi kimi əsaslar ola bilər. Bu zaman müqavilə ləğv edilir və ödənilən sığorta haqqının bir hissəsi qaytarıla bilər və ya qaytarılmaya bilər.

Beynəlxalq ticarətdə malın daşınması zamanı kimin sığorta etdirməli olduğu İnkoterms qaydalarına və ya tərəflərin müqaviləsinə əsaslanır. Məsələn, CIF şərtində satıcı kargo sığortasını edir. FOB şərtində isə alıcı edir.

Bəzi sığorta şirkətləri müştərilərə premiumu hissə-hissə ödəmə şansı təklif edir. Bu, faizsiz və ya müəyyən xərclə ola bilər. Hüquqi cəhətdən, müqavilədə ödəniş cədvəli və şərtlər dəqiq göstərilməlidir. Tələb olunan halda bank vasitəsilə hissəli ödəniş də gerçəkləşdirilə bilər.

Azərbaycanda könüllü və icbari sığorta növləri var. İcbari sığorta dövlət tərəfindən tələb olunur, məsələn, avtomobilin mülki məsuliyyət sığortası. Könüllü sığorta isə müştərinin sərbəst seçiminə bağlıdır, məsələn, mənzil sığortası və ya həyat sığortası. Bu sığorta növlərinin şərtləri, təminat limitləri, ödəniş mexanizmləri və müqavilə müddətləri arasında fərqlər olur.

Avtomobil qəzasında yol polisi və ya sürücülər anlaşıb protokol tərtib etməyiblərsə, sığortaçı zərəri tanıya bilərmi? Bəzən sığortaçı sənədsiz ödənişdən imtina edir.