Qiymət diskriminasiyası rəqabətdə niyə vacibdir?

Müvafiq olaraq İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti bu sahə ilə məşğuldur. Onlar antiinhisar, haqsız rəqabət, istehlakçıların hüquqlarının qorunması üzrə dövlət siyasətini həyata keçirirlər.

Reketçilik cinayət xarakterli, zor və təhdidlə sahibkardan maddi tələb etmə və ya fəaliyyətinə müdaxilədir. Rəqabət hüququ isə bazar payı, qiymət razılaşmaları, inhisarçılıq kimi iqtisadi pozuntuları əhatə edir. Hər ikisi biznesin inkişafına mane olur, amma hüquqi təsnifatları ayrıdır.

Bu “predatory pricing” adlanır. Bir şirkət qısa müddətə zərərinə satış edərək rəqibləri bazardan kənarlaşdırır, onlar iflasa uğradıqdan sonra qiyməti kəskin yüksəldir. Bu, inhisar qazanma taktikasıdır.

Kartel razılaşmaları, şirkətlərin bazarda rəqabəti məhdudlaşdıran, qiymətləri süni şəkildə qaldıran və bazarı bölüşdürən gizli anlaşmalarıdır. Bu anlaşmalar adətən yazılı deyil, şifahi şəkildə baş verir və aşkarlanması çətindir. Amma rəqabət qurumları maliyyə, mühasibatlıq sənədləri, şirkət yazışmaları, məlumat bazaları və hətta anonim məlumatlardan yararlanaraq kartelləri üzə çıxara bilirlər.

Şirkət kommers sirrini qoruyur, lakin bəzən rəqabət orqanı istintaq üçün sənədləri tələb edir. Sirr açılsa, şirkət zərər çəkə bilər. Qanun buna nə deyir?

Sağlam rəqabət, innovasiya, məhsul keyfiyyəti və səmərəli idarəetməyə yol açır. Şirkətlər daha yaxşı xidmət, münasib qiymətlər təklif etmək məcburiyyətində qalırlar. Bu da istehlakçı məmnuniyyətini yüksəldir, milli iqtisadiyyatı gücləndirir.

Bir şirkət məhsulunu yalnız bir distribyutora vermək üçün müqavilə bağlayırsa və bu, rəqiblərin bazara çıxışını əngəlləyirsə, rəqabət qanunvericiliyini poza bilər. Yəni eksklüzivlik bazarı bağlayırsa, digər istehsalçılar və ya distribyutorlar imkanlarını itirir.

Ölkənin antiinhisar orqanı, şirkətlərin antiinhisar qanunvericiliyini pozduğunu təsdiqləyən sübutlar əldə edərsə, onlara qarşı pul cərimələri və ya məhdudlaşdırıcı tədbirlər tətbiq edir. Bu qərar rəsmi sənədlə elan olunur və müddət göstərilir.

Şirkətlər haqsız rəqabət aparırsa, nəticədə bəzi müəssisələr bağlanır, oranın işçiləri işsiz qalır. Bu işçilər rəqabət pozuntusu səbəbindən işsiz qaldıqlarını iddia edərək məhkəməyə müraciət edə bilərlərmi?