Rəqabəti təmin edən qanunların tarixi kökü varmı?

İki böyük şirkətin birləşməsi və ya bir şirkətin digərini satın alması bazarda rəqabəti zəiflədə bilər. Xüsusən də bazar payları yüksəkdirsə, bu, inhisarın yaranmasına səbəb olur. Rəqabət qanunvericiliyi bu prosesi tənzimləyir, böyük birləşmələr antiinhisar orqanının icazəsi olmadan gerçəkləşdirilə bilməz.

Qlobal texnoloji dəyişikliklər, e-ticarətin sürətli böyüməsi, rəqəmsal platformaların genişlənməsi yeni hüquqi tənzimləmələr tələb edir. Azərbaycanda da bu sahədə yenilənmiş Rəqabət Məcəlləsi layihələri müzakirə olunur, bazar nəzarəti gücləndiriləcək.

Kommers agentlikləri müəyyən şirkətlərə satış, marketing, müştəri tapma xidmətləri göstərir. Sual yaranır, bu agentliklər bazarda əsas oyunçu kimi çıxış edirsə, rəqabət qaydalarını pozmaq riski varmı?

Bəzi şirkətlər rəqiblərini sosial mediada qaralama, təhqir, yalan məlumat yaymaq vasitəsilə nüfuzdan salır. Bu, haksız rəqabət sayılarmı?

Bəzən böyük şirkətlər innovasiya yatırımlarını daha rahat edir, geniş resursları var. Amma inhisar eyni zamanda qiymətlərin qaldırılması, yenilikləri gecikdirmə riski yaradır. Necə balans yaranır?

Rəqabət hüququ iqtisadiyyatın sağlam şəkildə fəaliyyət göstərməsi üçün qanunla müəyyənləşdirilən qaydaları əhatə edir. Bu qaydalar bazarda inhisarçılığın, sui-istifadə hallarının, məhdud rəqabət mühitinin qarşısını almağa və istehlakçıların maraqlarını qorumağa yönəlmişdir. Azərbaycan qanunvericiliyi, Rəqabət Məcəlləsi və digər normativ aktlar vasitəsilə, sahibkarlar arasında ədalətli rəqabət mexanizmini təmin etməyi hədəfləyir. Beləliklə, qanun, sərbəst bazar prinsiplərinə xələl gətirəcək bütün hərəkətlərin qarşısını alır və rəqabət mühitinin qorunmasına zəmin yaradır.

Əgər bazarda rəqabət yoxdursa, şirkətlər qiyməti yüksək, keyfiyyəti isə aşağı saxlamağa meylli olur. Çünki alternativ olmadıqda istehlakçılar məcburən həmin xidməti/malı alır. Bu həm istehlakçı büdcəsinə zərər vurur, həm də yenilik və inkişafı boğur.

Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti, şirkətlərin maliyyə qeydlərini, yazışmalarını, müqavilələrini yoxlamaq, sorğu göndərmək, şahidləri dindirmək kimi hüquqlara sahibdir. Bu səlahiyyətlər antinhisar tədqiqatlarının aparılması üçün nəzərdə tutulur. Əsas məqsəd qanun pozuntusunu sübut etmək və ya bəraət qazandırmaqdır.

Haqsız və yanıltıcı reklamlar da rəqabət hüququnun pozuntularına gətirib çıxarır. Bir şirkət özünü olduğundan üstün, rəqiblərini isə alçaldıcı formada təqdim edə bilər. Bu isə istehlakçıları aldatmaqla bazarda ədalətsiz üstünlük qazandırır. Həmçinin yalnış məlumat yaymaq rəqiblərin nüfuzuna xələl yetirir.