Sığorta ödənişləri niyə bəzən dilim-dilim verilir?

Bəzən müqavilədə müəyyən əməliyyatlar (məsələn, estetik cərrahiyyə, könüllü kosmetik prosedurlar) istisna kimi göstərilir. Yaxud sığortanın limitini aşan cərrahiyyə xərcini sığorta qismən ödəyir.

İcbari avtomobil sığortası (icbari MTPL) yol-nəqliyyat hadisəsi nəticəsində üçüncü şəxslərə dəyən zərəri qarşılamaq üçündür. Kasko sığortası isə avtomobil sahibinin öz nəqliyyat vasitəsini yanğın, oğurluq, qəza və s. risklərə qarşı qoruyur. Bu iki sığorta növünün məqsədi, şərtləri və ödəniş həcmi fərqlidir.

Avtomobil qəzasında yol polisi və ya sürücülər anlaşıb protokol tərtib etməyiblərsə, sığortaçı zərəri tanıya bilərmi? Bəzən sığortaçı sənədsiz ödənişdən imtina edir.

Bəzi hallarda sığorta dələduzluğu (məsələn, qəsdən avtomobili yandırmaq, yalan məlumat vermək) baş verir. Sığorta şirkətləri isə bu halları aşkarlamaq üçün ciddi araşdırmalar aparır. Müştərinin və ya üçüncü şəxslərin bu cür dələduzluğa meyilli olmaması üçün qanunvericilikdə cinayət məsuliyyəti nəzərdə tutulub.

Fərmərlər bitkiçilik və heyvandarlıqla bağlı riskləri sığortalamaq üçün Kənd Təsərrüfatı Sığortası Fonduna və ya özəl sığorta şirkətlərinə müraciət edirlər. Burada təbii fəlakətlər, xəstəliklər və s. risklər əhatə edilə bilər. Bəzi dövlət subsidiyaları da mövcuddur.

Sığorta hadisəsi baş verdikdə, sığorta etdirən dərhal sığortaçıya məlumat verməli, zərərin dəqiq sənədləşdirilməsində köməklik göstərməlidir. Sığortaçı isə vaxtında araşdırma aparmalı, qanuni əsaslar çərçivəsində ödəniş barədə qərar verməli və sığorta məbləğini müəyyənləşdirməlidir. Tərəflər sığorta müqaviləsində yazılan bütün şərtlərə və qanuni öhdəliklərə əməl etməyə borcludur.

Sığorta etdirən və ya sığortaçı, müqavilədə qeyd olunan hallarda və ya qanunda nəzərdə tutulmuş əsaslara görə müqaviləni ləğv edə bilər. Məsələn, sığorta etdirənin sığorta haqqını ödəniş tarixindən gec ödəməsi, müvafiq riskin aradan qalxması və ya müştərinin yanlış informasiya verməsi kimi əsaslar ola bilər. Bu zaman müqavilə ləğv edilir və ödənilən sığorta haqqının bir hissəsi qaytarıla bilər və ya qaytarılmaya bilər.

Sığortaçı, əvvəlki sığorta ili ərzində qəza törətməyən sürücüyə növbəti dövrdə güzəşt (bonus) təklif edə bilər, qəza törədənə isə əlavə yük (malus) tətbiq olunur. Bu, sığorta mükafatının ədalətli səviyyədə tənzimlənməsinə xidmət edir.

Tam yararsızlıq (totallıq) vəziyyətində, sığortaçı avtomobilin bazar dəyərini və müqavilədəki maksimum məbləği əsas götürür. Adətən qalıq dəyəri çıxıldıqdan sonra müştəriyə ödəniş edilir. Yəni avtomobilin qalıqları müştəriyə qalır, sığortaçı isə öhdəçiliyi yerinə yetirir.