Sosial mediada rəqabət pozuntusu: onlayn təhqir və qara piar

Sahibkarlar bəzən müqaviləyə şərt yazırlar ki, ‘müştəri rəqib şirkətdən mal almasın’ və ya ‘xidmət yalnız bizdən alınsın’. Bu, digər şirkətlərin bazara girişini məhdudlaşdırırsa haqsız rəqabətə gətirib çıxarır.

Online platformalar arasında bazar payı yüksək olanlar kiçik satıcıları sıxışdıra, öz üstünlük verdikləri məhsulları ön sıralara qoya bilər. Bu, kiçik rəqiblərin görünməz qalmasına və haqsız rəqabətə səbəb olur. İnternet mühitində algoritmlər də manipulyasiya üçün vasitə ola bilər.

Kartel razılaşmaları, şirkətlərin bazarda rəqabəti məhdudlaşdıran, qiymətləri süni şəkildə qaldıran və bazarı bölüşdürən gizli anlaşmalarıdır. Bu anlaşmalar adətən yazılı deyil, şifahi şəkildə baş verir və aşkarlanması çətindir. Amma rəqabət qurumları maliyyə, mühasibatlıq sənədləri, şirkət yazışmaları, məlumat bazaları və hətta anonim məlumatlardan yararlanaraq kartelləri üzə çıxara bilirlər.

Bazar iştirakçılarının birlikdə qiymətləri qaldırmaq, müəyyən səviyyədə saxlamaq və ya cüzi fərqlə razılaşdırmaq niyyəti qiymət sövdələşməsidir. Nəticədə istehlakçılar daha yüksək ödəniş etməyə məcbur qalır, bazar isə rəqabət dinamikasını itirir. Bu addım rəqabət hüququnun kobud şəkildə pozulması sayılır.

Qanunvericilikdə rəqabəti məhdudlaşdıran sazişlər dedikdə, iki və ya daha çox sahibkar arasında bazar payını bölüşdürmək, qiymətləri razılaşdırmaq, istehsalı azaltmaq və ya bazara girişə maneə yaratmaq məqsədi ilə edilən gizli razılaşmalar nəzərdə tutulur. Bu cür sazişlər rəqiblərə qarşı qəsdən üstünlük əldə etmək və istehlakçılara zərər vurmaq üçün edilir.

Dövlət bazara müdaxilə edərkən mümkün qədər minimal müdaxilə edərək sərbəst rəqabəti dəstəkləməlidir. Yəni hər məsələdə şirkət fəaliyyətinə qarışmaq liberal iqtisadi prinsiplərə ziddir. Sadəcə inhisarçılıq və ya haqsız rəqabət praktikasına qarşı ölçü götürülməlidir.

Yerli şirkətlərin bazarında yeni qlobal marka fəaliyyətə başlayırsa, azad ticarət prinsipləri rəqabəti gücləndirir. İstehlakçılar seçim çoxluğundan yararlanır, qiymətlər enir, xidmət keyfiyyəti artır.

İnhisarçı mövqeyə malik şirkət, bazarda rəqibi olmadığı üçün qiymətləri artıra, keyfiyyəti aşağı sala və yaxud istehsal həcmini qəsdən azalda bilər. Bu isə istehlakçıların mənafeyinə zərbə vurur, bazarın sağlam rəqabət prinsiplərini pozur. Nəticədə iqtisadiyyatın inkişafı ləngiyir, yenilik və texnoloji irəliləyiş üçün stimullar azalır, ümumilikdə sərbəst bazar mühitinə mənfi təsir göstərir.

Şirkətlər haqsız rəqabət aparırsa, nəticədə bəzi müəssisələr bağlanır, oranın işçiləri işsiz qalır. Bu işçilər rəqabət pozuntusu səbəbindən işsiz qaldıqlarını iddia edərək məhkəməyə müraciət edə bilərlərmi?