Sığorta hadisəsi zamanı sığorta ödənişi necə alınır?

Sığorta sahəsində müqavilə tərtib olunarkən, tərəflərin (sığorta etdirən və sığortaçı) hüquq və vəzifələri dəqiq göstərilməlidir. Burada sığorta predmeti, sığorta məbləği, sığorta hadisəsi baş verdikdə ödəniləcək kompensasiyanın miqdarı və ödəniş şərtləri kimi əsas detallar da əks olunur. Sığortaçı, müştərini risklər barədə məlumatlandırmalı, müştəri isə gerçək risk vəziyyətini gizlətmədən beyan verməlidir. Müqavilə imzalanmazdan əvvəl, həm qanunvericiliyin tələbləri, həm də tərəflərin ortaq razılaşmaları dəqiq şəkildə razılaşdırılmalıdır.

Bəzi ölkələrdə hüquqi müdafiə sığortası mövcuddur, yəni müştəri məhkəmə və ya vəkil xərclərini sığorta vasitəsilə qarşılayır. Azərbaycanda bu cür sığorta növü geniş tətbiq edilir?

Bəzi hallarda dövlət və ya bələdiyyə mülkiyyətində icarəyə götürülmüş kommersiya obyektləri sığortalanmalıdır. Qanunvericilik bunu tələb edə bilər, xüsusən yüksək riskli fəaliyyət növləri üçün. Bu zaman icarədar özü sığorta sənədi təqdim edir.

Azərbaycanda könüllü və icbari sığorta növləri var. İcbari sığorta dövlət tərəfindən tələb olunur, məsələn, avtomobilin mülki məsuliyyət sığortası. Könüllü sığorta isə müştərinin sərbəst seçiminə bağlıdır, məsələn, mənzil sığortası və ya həyat sığortası. Bu sığorta növlərinin şərtləri, təminat limitləri, ödəniş mexanizmləri və müqavilə müddətləri arasında fərqlər olur.

Bəzi hallarda işəgötürən işçilər üçün icbari sığorta ödəmək məcburiyyətindədir, məsələn, istehsalatda bədbəxt hadisələrə qarşı. Amma könüllü tibbi sığorta işəgötürənin öz seçiminə bağlıdır, qanunen məcburi deyil. Hüquqi olaraq bu sahədə müxtəlif icbari sığorta növləri mövcuddur.

Bank, ipoteka krediti üçün mənzilə sığorta tələbi qoya bilər. Bu, həm qanunvericiliyin, həm də bankın risk idarəetmə siyasətinin tələblərinə uyğundur. Belə ki, ipoteka predmeti olan mənzil, yanğın və ya digər zərərdən sığortalı olarsa, bankın borcu təminat altına alınır.

Hər bir tibbi sığorta paketi fərqlidir: bəzi hallarda ambulator müayinə, stasionar müalicə, dərman xərcləri, cərrahiyyə əməliyyatları və s. daxil ola bilər. Bəzilərində isə yalnız məhdud xidmətlər verilir. Müştəri müqavilə bağlayarkən nələri əhatə etdiyini diqqətlə oxumalıdır.

Agent ya broker müştərinin imzasını saxtalaşdırır, yalan tarix yazır və s. Bu halda həm cinayət məsuliyyəti, həm də şirkətdən qovulma riski var. Qanun buna necə yanaşır?

Bəzi hallarda sığorta dələduzluğu (məsələn, qəsdən avtomobili yandırmaq, yalan məlumat vermək) baş verir. Sığorta şirkətləri isə bu halları aşkarlamaq üçün ciddi araşdırmalar aparır. Müştərinin və ya üçüncü şəxslərin bu cür dələduzluğa meyilli olmaması üçün qanunvericilikdə cinayət məsuliyyəti nəzərdə tutulub.