Vergi borcunu ödəmək üçün taksit və ya restrukturizasiya necə əldə edilir?

Kəndli öz istehsal etdiyi kənd təsərrüfatı məhsullarını bazarda satırsa, vergi ödəməlidirmi? Orta və böyük təsərrüfatlar üçün vəziyyət necədir?

Son illərdə elektron qaimə-fakturalar (e-qaimə) vergi uçotunun əsas tərkib hissəsinə çevrilib. Müəssisələr satış və xidmət əməliyyatlarında kağız qaimələrdən imtina edərək elektron sistemə keçməli, hər əməliyyata dair vergi orqanının elektron portalı vasitəsilə e-qaimə tərtib edib müştəriyə ötürməlidirlər. Bu, sənədləşmənin şəffaf və sürətli aparılmasına, vergi orqanlarının da real vaxt rejimində izləmə aparmasına imkan yaradır.

Bəzən bəyannamədə səhvən yüksək məbləğ ödəyirlər və ya vergi orqanı əlavə vəsait tutub. Bu pulu geri tələb etmək mümkündürmü, prosedur nədir?

Ölkədə daimi yaşayan (rezident) şəxslər dünya üzrə əldə etdikləri gəlirlərə görə vergi ödəyirlər. Qeyri-rezidentlər isə yalnız Azərbaycanda əldə etdikləri gəlirlərə görə vergi tutulur. Bəzi fəaliyyət növlərində qeyri-rezident gəlirlərinə xüsusi dərəcələr tətbiq oluna bilər. İkili vergitutmanın qarşısını almaq üçün bir çox dövlətlərlə bağlanmış müqavilələr mövcuddur.

Şirkətin mənfəətindən pay olaraq alınan dividendlər, fiziki şəxslər üçün müəyyən vergi dərəcəsi ilə vergiyə cəlb edilə bilər. Hüquqi şəxs artıq mənfəət vergisi ödədikdən sonra, pay sahibləri dividend götürür. Lakin Vergi Məcəlləsinə əsasən dividenddən əlavə vergitutma da mümkündür.

Vergi orqanının yoxlamasına məruz qalan zaman, şirkətin və ya fərdi sahibkarın mühasibatlıq və maliyyə əməliyyatlarını təsdiq edən bütün əsas sənədləri təqdim etməsi tələb olunur. Buraya hesab-fakturalar, mühasibat registrləri, bank çıxarışları, xərcləri təsdiq edən qəbzlər, əmək müqavilələri və digər müvafiq maliyyə sənədləri daxildir. Tələb edilən sənədləri vaxtında və dəqiq şəkildə təqdim etmək, vergi yoxlamasının daha sürətli və problemsiz aparılmasını təmin edir. Əks təqdirdə, əlavə yoxlamalar, cərimələr və ya fəaliyyəti məhdudlaşdıran qərarlar verilə bilər.

Ölkədə vergi amnistiyası elan olunduqda, müəyyən dövrə aid vergi borclarına və maliyyə sanksiyalarına güzəştlər tətbiq edilə bilər. Bununla bağlı sahibkarlar və fərdi vergi ödəyiciləri dövlətin təklif etdiyi şərtlərdən faydalanaraq borclarını az miqdarda ödəyə, yaxud tamamilə silinməsinə nail ola bilərlər. Lakin bu qərarlar qaydalarla və qanuni əsaslarla tənzimlənir, hansı ki, vergi orqanlarının rəsmi məlumatlarında göstərilir. Vergi amnistiyası, bəzi hallarda, sahibkarlara ödənilməmiş vergilərini daha sərfəli şərtlərlə ödəmək və rəsmi uçotda təmiz balansa sahib olmaq imkanı yaradır. Eyni zamanda, amnistiyadan yararlanmaq üçün müəyyən prosedurlara riayət etmək, vaxtında müraciət etmək və dövlətin müəyyənləşdirdiyi şərtləri yerinə yetirmək vacibdir.

Sadələşdirilmiş vergi rejimi, daha az bürokratik prosedur və sadələşmiş deklarasiya tərtibatı təklif edir. Bir çox xidməti fəaliyyət növləri və kiçik bizneslər bu rejimdən yararlana bilər. Məsələn, kiçik ticarət, məhdud servis xidməti göstərən müəssisələr və ya fərdi sahibkarlar sadələşdirilmiş vergi ödəyicisi qismində qeydiyyata düşərək aylıq və ya rüblük bəyannamə əvəzinə daha rahat hesabat təqdim edə bilərlər. Lakin böyük dövriyyəyə malik müəssisələr, müəyyən limitləri aşdıqda ümumi vergi rejiminə keçməyə məcbur olurlar.

İllik vergi bəyannaməsi təqdim olundu, sonra səhv aşkar edildi. Düzəliş etmək mümkündürmü, yoxsa cərimə olurlar? Hər düzəliş üçün sanksiya var?